Nauczanie problemowe

Czym jest w ogóle problem?

Problem stanowi trudność praktyczną i teoretyczną, której rozwiązanie zawdzięczamy  własnej aktywności badawczej. Jest sytuacją niewygodną, zawierającą niepełne dane. Stanowi rodzaj wyzwania, którego podmiot nie może się podjąć przy wykorzystaniu jedynie dotychczasowego zasobu posiadanej wiedzy.

Problem ma najczęściej postać pytania lub zadania. Należy przy tym pamiętać, że nie każde pytanie jest problemem. Podejmując się rozwiązania problemu, musimy wykazać wysoką aktywność poznawczą i emocjonalną.

Charakterystyka nauczania problemowego - czym jest i czym się cechuje?

Za twórcę nauczania problemowego możemy uznać J. Deweya, niezwykłego amerykańskiego filozofa i pedagoga z pierwszej połowy XX wieku. Dążył on do tego, by proces kształcenia nie polegał głównie na narzucaniu uczniom zewnętrznych schematów myślenia i działania, lecz by szkolna „wiedza” nawiązywała jak najczęściej bezpośrednio do doświadczenia ucznia.

Nauczanie problemowe, w skrócie PBL (Problem Based Learning) stawia ucznia w centrum procesu uczenia się. W ostatnich latach na poziomie szkoły gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej staje się ono coraz bardziej popularną metodą nauczania.

·         powinno skłaniać ucznia do SAMODZIELNEGO poszukiwania rozwiązań

·         metoda własnych doświadczeń, które są przydatne do rozwiązania danego problemu

·         rola nauczyciela z roli z osoby przekazującej wiedzę, zmienia się na pomocnika, lecz sam nie jest źródłem informacji

·         istotą nauczania problemowego jest wzkazywanie i podpowiadanie sposobów zdobywania wiedzy zamiast standardowego jak np. wykład

·         współpraca grupowa

·         wyjkorzystuje techniki grupowe, w której szkoła to wspólnota osób uczących się i nauczających

·         rozwiązania problemu nie są znane z góry, trzeba je uzyskać współpracując ze sobą poprzez dyskusję, eksperymenty i inne formy pracy zespołowej

Według W. Okonia nauczanie problemowe jest  sekwencją kilku czynności

Na podstawie koncepcji Deway'a , która mówiła, że lepsze wyniki osiągnie się współpracując w grupie, Bogdan Nawroczyński opracował tok lekcji problemowej.

W praktyce szkolnej, która jest stosowana współcześnie wygląda to następująco:

W praktyce szkolnej metoda ta ma kilka odmian:

• metodę odkrywczą – wykorzystywaną przez nauczycieli przy rozwiązywaniu problemów matematycznych i przyrodniczych

• metodę odkrywczą – opierającą się na procesie myślowym racjonalizatorstwa lub wynalazczości

• metodę optymalnego planu działania – mającą zastosowanie w rozwiązywaniu problemów technologicznych, produkcyjnych, ekonomicznych i konstrukcyjnych 

1. Wykład problemowy.
2. Dyskusja dydaktyczna,
3. Gry dydaktyczne
4. Burza mózgów

Szczególnie przydatna zarówno dla nauczyciela, jak i ucznia może być praca za pomocą WebQuest (w wolnym tłumaczeniu „Poszukiwania w Sieci”). Jest to format zajęć edukacyjnych, w którym wyjściowym źródłem informacji jest internet:

• uczniowie na podstawie materiałów dostępnych w sieci zgłębiają zadany temat, starają się weryfikować jakość uzyskiwanej informacji (także w oparciu o źródła pozainternetowe)

• pozyskane informacje i tworzone na ich podstawie struktury uczniowie gromadzą, redagują i przygotowują do prezentacji za pomocą narzędzi elektronicznych

• narzędziem może być serwis internetowy (np. Google Blogger), program do prezentacji (np. PowerPoint czy Prezi) lub w ostateczności nawet zwykły edytor tekstowy z osadzonymi ilustracjami i linkami do źródeł

• narzędzie powinno zostać dobrane stosownie do formy i środowiska prezentacji końcowej (np. Blogger czy Prezi dla prezentacji w sieci, PowerPoint dla prezentacji w sali z projektorem, edytor tekstu dla prezentacji w miejscach wymagających papierowego nośnika)

Z A P A M I Ę T A J!

W nauczaniu przedmiotów humanistycznych metody problemowe powinny być stosowane w miarę potrzeb. Dzisiejsza dydaktyka podkreśla, że treści tych przedmiotów nie można się uczyć wyłącznie drogą rozwiązywania problemów!

Podsumowując -> nauczanie problemowe jest sekwencją takich czynności nauczyciela i uczniów, jak organizowanie sytuacji problemowych i formułowanie problemów( w miarę dojrzewania uczniowie dokonują tego sami), indywidualne lub grupowe rozwiązywanie problemów przez uczniów, weryfikacja uzyskanych rozwiązań oraz systematyzowanie, utrwalanie i stosowanie nowo nabytej wiedzy w działaniach umysłowych i praktycznych.